Encyklopedia dywanów – geneza ich powstania

Dzieje dotyczące dywanów

Uważa się, że historia dywanu sięga III i II tysiąclecia p.n.e., a miejscem jego powstania był Iran. Pierwsze kobierce, czyli dekoracyjne tkaniny, które służyły do przykrycia podłogi lub powieszenia na ścianie, powstały ze splątanych ze sobą miękkich włókien roślinnych i wełny (materiały do tkania dywanów pozyskiwano z własnych stad kóz oraz owiec). Ich zastosowanie znacznie różniło się od tego, które mają dzisiaj – wówczas wykorzystywano je głównie w formie przykrycia chroniącego plemiona koczownicze przed piaskiem i chłodem. Jednak, co ciekawe, niektórzy używali ich już wtedy do dekoracji, w tym wypadku namiotów. Jeżeli chodzi o wzornictwo dywanów, to głównie stosowano motywy geometryczne. Później, w XV wieku, pojawiły się wzory kwiatowe oraz zwierzęce.

Najstarsze dywany – ciekawostki

Niestety, ale wiekowe, ręcznie tkane dywany to znaleziska niezwykle rzadkie, dlatego są uznawane za unikat. Według danych najstarszy dywan został znaleziony 2 lata po II wojnie światowej, w wykopaliskach na Syberii. Nazwano go Pazyrykiem (niekiedy używa się również nazwy dywanu z Górnego Ałtaju). Posiada on wymiary 183 x 200 cm, zaś jego gęstość tkania wynosi około 360 000 węzłów na m2, co stanowi duży ewenement, gdyby tak spojrzeć na gęstość (tkania) współczesnych dywanów. Dywan ten wyróżnia się bardzo ciekawym wzorem, który przedstawia m.in. jelenie, gwiaździste symbole oraz procesję wojowników na koniach. Gdzie powstał? Prawdopodobnie w Armenii bądź Persji (ok. 400 roku p.n.e.). Warto wspomnieć, że dzięki temu, że był zamrożony w bryle to przetrwał w tak dobrym stanie.

Przejdźmy do wieku XVI

Z tego okresu pochodzi jedno z najbardziej wyjątkowych rękodzieł, czyli dywan Ardabil (o wymiarach 534 x 1152 cm). Jego wyjątkowość oraz kunszt wykonania można obejrzeć w londyńskim Muzeum Wiktorii i Alberta. Prawdopodobnie powstał on w 1539 roku w Persji. Dywan został zamówiony przez Szacha Tahmaspa I, a jego tkanie zajęło 3 lata. Zastosowano w nim węzły perskie (gęstość tkania wyniosła 518 000 węzłów na m2), a wykonano go z wełnianego włosia.

Persja – czy tylko ona znana jest z produkcji dywanów?

Oczywiście w historii powstawania dywanów Persja odegrała ogromną rolę, ale nie oznacza to, że tylko ona znana była z produkcji tych pięknych dekoracji. Chiny również miały w niej swój udział. W rejonach tych dywany tkało się z dobrej jakości wełny, a także jedwabiu. Do najwcześniejszych ich przykładów należą te z czasów 557-589 r., w których to panował ostatni władca dynastii Chen. Należy podkreślić, że sztuka chińska od zawsze była powiązana z władzą – dywany klasyfikowało się ze wzgl. na monarchę (w odróżnieniu od modeli perskich, których podział związany był z miejscem pochodzenia). Jeśli chodzi o ich barwy, to każdy kolor miał przypisane znaczenie, np. czerwony symbolizował ogień, a żółty słońce.

Dywany dziś…

Historia zatacza koło i oczywiście dziś w sklepach znajdziemy modele dywanów, których wzornictwo oraz kolorystyka zostały zaczerpnięte z tych tkanych wiele lat temu. Jednak nie są one już wykonywane ręcznie, a do ich produkcji używa się maszyn – pierwsze z nich pojawiły się w Europie już na początku XIX wieku. Dodatkowo zaczęto również dbać o to, aby dywany pozostawały przez długi czas w nienaruszonym stanie. Nie ma co ukrywać, że większość modeli oferowanych na rynku nie ma tak wysokiej jakości jak dywany, które utkano w Persji lub w Chinach i przetrwały aż do czasów współczesnych. Jakie są skuteczne sposoby ich pielęgnacji przy jednoczesnej pewności, że detergenty nie wpłyną na strukturę włosia? Najlepszą metodą jest pranie ekstrakcyjne, które polega na wtłaczaniu w tkaninę roztworu złożonego z wody, a także środka czyszczącego. Następnie odsysa się go w wraz z rozpuszczonym brudem za pomocą odkurzacza piorącego. W efekcie nasz dywan może nie przetrwa kolejnych wieków, ale przez naprawdę długi okres będzie wyglądał jak nowy.



Dzieje powstawania dywanów to niezwykle ciekawa opowieść o tym, jak na przestrzeni wieków zmieniły one swoje zastosowanie oraz funkcje. Warto zagłębić się w tę historię i poznać ich pochodzenie. Należy zapamiętać, że nie tylko Persja znana była z produkcji dywanów (pomimo że ponoć sam Aladyn latał na dywanie perskim), ale również Chiny.